การวิเคราะห์ความสูญเสียอันเนื่องจากการแตกหักของเมล็ดข้าวในกระบวนการสีข้าว
เอกชัย ตรีวัฒนาวงศ์ และจิตประสงค์ จรดล
โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาวิศวกรรมศาสตร์บัณฑิต ภาควิชาวิศวกรรมเครื่องกล คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. 2533.
2533
บทคัดย่อ
ข้าวเป็นอาหารหลักสำคัญสำหรับคนไทย และยังเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญ เป็นอย่างยิ่งของประเทศอีกด้วย โดยเฉพาะประเทศไทยถือว่าเป็นประเทศ ผู้ส่งออกรายใหญ่ของโลก ข้าวที่จะนำไปบริโภคจะต้องผ่านการขัดสีเสียก่อน และในขั้นตอนการสีนี้จะทำให้เกิดการแตกหักขึ้น ซึ่งปกติราคาข้าวสาร 100% จะมีราคาประมาณ 840 บาทต่อกระสอบ แต่ข้าวหักจะมีราคาเพียง 430 บาท ต่อกระสอบเท่านั้น ซึ่งโดยปกติแล้วในการสีข้าวเปลือก 100% จะได้ต้นข้าว (ข้าวที่แตกหักไม่เกิน 6/8 ของเมล็ด) เพียง 43% เท่านั้น ดังนั้นจึงสมควร อย่างยิ่งที่จะต้องพยายามหาทางลดปริมาณการแตกหักให้ลดลง โดยการวิจัย นี้มีสมมุติฐานขั้นต้นว่า สภาพแวดล้อมของบรรยากาศกล่าวคือ อุณหภูมิและความ ชื้นสัมพัทธ์ (RH) ของอากาศขณะทำการสี มีผลต่อปริมาณการแตกหักของเมล็ด ข้าว ซึ่งการแตกหักอาจมีสาเหตุมาจากปัจจัยอื่น ๆ อีกมาก เช่น ขนาดของ โรงสี เครื่องจักรที่ใช้ ความชื้นของเมล็ดข้าว พันธุ์ข้าว ฯลฯ โครงการวิจัย นี้ได้ทำการเก็บข้อมูลจากโรงสีเชียงใหม่ไชยวิวัฒน์ พันธุ์ข้าวที่ศึกษามีด้วยกัน สองพันธุ์คือ ข้าวพันธุ์ กข.15 และพันธุ์บาสมาตี จากการวิจัยพบว่าในขณะที่ ความชื้นสัมพัทธ์สูงอุณหภูมิต่ำปริมาณการแตกหักจะน้อยกว่าการสีในขณะที่มี ความชื้นสัมพัทธ์สูงอุณหภูมิต่ำสภาพอากาศที่ทำให้เกิดการแตกหักน้อยคือ ช่วง กลางคืนถึงช่วงเช้า สำหรับพันธุ์ข้าว กข.15 จะมีปริมาณการแตกหักต่ำกว่า ข้าวพันธุ์บาสมาตี เนื่องจากข้าวพันธุ์บาสมาตีมีลักษณะเมล็ดเล็กยาว นอกจาก นี้ยังพบว่า การที่เมล็ดข้าวดูดหรือคายรับความชื้นจากอากาศก็มีผลต่อการแตก หักด้วย นั้นคือเมื่อข้าวดูดความชื้นจากอากาศจะทำให้การแตกหักน้อยลง ใน ทางตรงกันข้ามเมื่อข้าวคายความชื้นออกจากเมล็ดก็จะทำให้ปริมาณการแตก หักเพิ่มขึ้น