ศูนย์นวัตกรรมเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว

การสูญเสียเมล็ดข้าวจากการเก็บเกี่ยวที่อายุและวิธีการต่างกัน

สุเทพ ฤทธิ์แสวง

วิทยานิพนธ์ (วท.ม. (พืชศาสตร์)) สาขาพืชศาสตร์ คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 2539. 77 หน้า.

2539

บทคัดย่อ

        การเก็บเกี่ยวข้าวให้ได้ผลผลิตสูงและคุณภาพเมล็ดดี ต้องเก็บเกี่ยวด้วยวิธีและอายุที่เหมาะสม จากการศึกษาการเก็บเกี่ยวข้าวพันธุ์ กข 7 และสุพรรณบุรี 90 ด้วยเคียวและแกระที่อายุ 30 35 40 และ 45 วันหลังออกดอก วางแผนการทดลองแบบ 2 4 Factorials ใน CRD มี 4 ซ้ำ ในพื้นที่ทั้งหมด 1 ไร่ ในระยะข้าวนาปี ตั้งแต่เดือนกันยายน 2535 ถึง สิงหาคม 2536 โดยปักดำในเดือน ตุลาคม 2535 ผลปรากฏว่าการเก็บเกี่ยวด้วยเคียวให้ผลผลิตมากกว่าการใช้แกระ พันธุ์ กข 7 ให้ผลผลิตสูงสุดเมื่อเก็บเกี่ยวด้วยเคียวที่อายุ 30 วันหลังออกดอก มากกว่าที่อายุ 35 และ 40 วันหลังออกดอกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และมากกว่าการเก็บเกี่ยวด้วยแกระที่อายุ 30 วันหลังออกดอก ส่วนการเก็บเกี่ยวด้วยแกระที่อายุ 30 และ 35 วันหลังออกดอก ให้ผลผลิตไม่แตกต่างกันทางสถิติ แต่ลดลงมากเมื่อเก็บเกี่ยวที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก สำหรับพันธุ์สุพรรณบุรี 90 การเก็บเกี่ยวทั้ง 2 วิธีที่อายุ 30 และ 35 วันหลังออกดอกให้ผลผลิตสูงสุดและแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก การเก็บเกี่ยวด้วยเคียวและแกระให้คุณภาพการสีไม่แตกต่างกัน แต่การเก็บเกี่ยวที่อายุมากขึ้นทำให้คุณภาพการสีลดลง การเก็บเกี่ยวที่อายุ 30 วันหลังออกดอก ให้เปอร์เซ็นต์ข้าวเต็มเมล็ดต้นข้าว 56 เปอร์เซ็นต์ ที่อายุ 35 วันหลังออกดอก ให้เปอร์เซ็นต์ข้าวเต็มเมล็ดต้นข้าว 50 เปอร์เซ็นต์ และการเก็บเกี่ยวที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก ให้เปอร์เซ็นต์ข้าวเต็มเมล็ดต้นข้าวต่ำกว่า 40 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งเป็นผลมาจากความชื้นของเมล็ดที่ลดลงเหลือ 14-15 เปอร์เซ็นต์การนวดด้วยเครื่องให้คุณภาพการสีต่ำกว่าการแยกเมล็ดจากรวงด้วยมือการเก็บเกี่ยวทั้ง 2 วิธีไม่ทำให้เมล็ดพันธุ์มีคุณภาพแตกต่างกัน แต่การชะลอการเก็บเกี่ยวทำให้เมล็ดพันธุ์มีคุณภาพลดลงเล็กน้อย ทั้งความงอกและความแข็งแรงของเมล็ด โดยที่อายุ 45 วันหลังออกดอกข้าวพันธุ์ กข 7 มีความงอก 93 เปอร์เซ็นต์ และสุพรรณบุรี 90 มีความงอกประมาณ 97 เปอร์เซ็นต์การเก็บเกี่ยวด้วยเคียวให้การสูญเสียผลผลิตน้อยกว่าแกระทุกอายุเก็บเกี่ยว ข้าวพันธุ์ กข 7 เก็บเกี่ยวด้วยเคียวที่อายุ 30 วันหลังออกดอก มีการสูญเสีย 6.3 เปอร์เซ็นต์ ที่อายุ 35 วันหลังออกดอก มีการสูญเสีย 15.4 เปอร์เซ็นต์ และการเก็บเกี่ยวที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก การสูญเสียประมาณ 34 เปอร์เซ็นต์ ส่วนพันธุ์สุพรรณบุรี 90 เก็บเกี่ยวด้วยด้วยเคียวที่อายุ 30 วันหลังออกดอก มีการสูญเสีย 3.3 เปอร์เซ็นต์ และการเก็บเกี่ยวด้วยแกระมีการสูญเสีย 12.2 เปอร์เซ็นต์ และเมื่อเก็บเกี่ยวที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก การเก็บเกี่ยวด้วยเคียวมีการสูญเสียประมาณ 18 เปอร์เซ็นต์ ส่วนแกระมีการสูญเสียระหว่าง 25-30 เปอร์เซ็นต์การสูญเสียรวมทั้งผลผลิตและคุณภาพ พันธุ์ กข 7 เก็บเกี่ยวที่อายุ 30 วันหลังออกดอก ด้วยเคียวมีการสูญเสียรวม 6.4 เปอร์เซ็นต์ และแกระมีการสูญเสียรวม 22.6 เปอร์เซ็นต์ และการเก็บเกี่ยวที่อายุมากกว่า 40 วันหลังออกดอก การสูญเสียรวมมีมากกว่า 56 เปอร์เซ็นต์ สำหรับข้าวพันธุ์สุพรรณบุรี 90 เก็บเกี่ยวที่อายุ 50 วันหลังออกดอกด้วยเคียวและแกระมีการสูญเสียรวม 3.5 และ 12.2 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ การเก็บเกี่ยวที่อายุ 40 และ 45 วันหลังออกดอก การสูญเสียรวมสูงถึง 44-47 เปอร์เซ็นต์